De innovatiekracht in het onderwijs van Maritiem Instituut Willem Barentsz

Hoe ziet een machinekamer van een schip eruit? Hoe is het om er in rond te lopen en handelingen uit te voeren? Tot een aantal jaar terug waren maritiem-studenten grotendeels overgeleverd aan hun eigen fantasie, want oefenen op een echt schip kan niet altijd. Dit gebeurt vaak pas tijdens een stage. Dankzij de innovatieve slagkracht van twee softwareontwikkelaars van het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB), wanen studenten zich op Terschelling met behulp van Virtual Reality in een echte machinekamer van een schip. Arjan van Vliet en Ralph Schaafsma werkten jarenlang aan steeds andere en complexere virtuele machinekamers. Dit deden ze zo goed dat het Noorse bedrijf Kongsberg Digital het verwerkte in hun product K-Sim Engine software en het in de markt zette.

De praktijk in kaart

Toen Arjan in 2011 een bezoek bracht aan het Maritiem Simulator Training Centrum (MSTC) op Terschelling, was zijn interesse meteen gewekt. Op dat moment draaide er een basale grafische schil op het machinekamermodel van Kongsberg Digital. Arjan: “Ik dacht toen: dat kan veel beter op het gebied van graphics, leidingwerk, control units en interactie.” Van het MIWB kreeg hij de ruimte om met dit project aan de slag te gaan. Hij voer twee weken mee op een containerschip, de OOCL Sint Petersburg met een MAK11 hoofdmotor. Hij bracht in die tijd de hele machinekamer in kaart. Toen dit bijna klaar was, zag Kongsberg Digital de marktpotentie van de simulatie. Hij benutte tijdens het ontwikkelproces de expertise van de simulatorinstructeurs van het MIWB. Een waardevolle samenwerking was geboren tussen deze partijen.

Innovatie

Het bleek een gouden zet, want inmiddels zijn de simulaties van Arjan en Ralph (sinds 2012) de hele wereld overgegaan, van de Verenigde Staten tot de Filipijnen. Hun werk heeft een enorme impact in het maritiem onderwijs. Na de MAK11 maakte het duo in de afgelopen jaren ook simulaties van de MC90 en de M11-CNTNR op basis van de simulatiemodellen van Kongsberg Digital. Deze werden ook verwerkt in de simulatiesoftware. Ook het detailniveau werd met elke versie opgeschroefd. De nieuwste simulator bevat de machinekamer van een L11-ME-SCC, gebaseerd op de Suez-Max Olietanker Ottoman Tenacity. “Dat is ons meest uitgebreide model”, vertelt Arjan. “Daar zitten heel veel variabelen in en is grafisch bijna een echte kopie van het originele schip.”

Praktijkervaring zonder olie op je handen

De opstelling op Terschelling wordt gebruikt door alle maritieme opleidingen in Nederland en bestaat uit een projectiescherm met een curve. Door middel van een VR-bril of een Xbox-controller kunnen studenten in een virtuele machinekamer aan de slag met verschillende scenario’s. “Een docent kan bijvoorbeeld een koud schip inladen, waarbij de studenten alle systemen moeten opstarten en het schip vaarklaar moeten maken”, legt Arjan uit. “Denk aan systemen zoals lucht, koelwater en elektriciteit, om de hoofdmotor te kunnen starten. De studenten leren zo echt hoe alles werkt en hoe de interactie tussen de systemen verloopt. Door ze fouten te laten maken, krijgen studenten de kans om de procedures door en door te leren kennen. Met deze aanpak van trial-and-error oefenen ze situaties, zoals oververhitting, brand en lekkage, die op een echt schip niet te oefenen zijn. Dit is waardevolle ervaring die studenten een paar jaar geleden niet konden opdoen.”

Vinger aan de pols bij de eindgebruiker

Arjan en Ralph zijn nog lang niet klaar, want er valt nog genoeg winst te behalen. “Op de User Conference van Kongsberg spreken we gebruikers van over de hele wereld. Zo blijven we op de hoogte van wat de wensen zijn en hoe wij dit kunnen verwerken in de software”, aldus Arjan. Ook de lijntjes met de docenten van het MIWB zijn kort volgens Arjan. “Als er iets is waar docenten moeite mee hebben, dan kunnen wij dat direct aanpassen. Zo heeft het MIWB veel invloed op het lesmateriaal dat door opleiders over de hele wereld gebruikt wordt. Dat is best een bijzonder gevoel."

Korte lijnen met het werkveld

Hoewel Kongsberg Digital de eigenaar is van het product en hierover dus het laatste woord heeft, zijn ze beiden erg te spreken over de samenwerking. “Het is eigenlijk een two-way-street”, vertelt Ralph, “en het voelt alsof we echt onderdeel zijn van het team. Regelmatig gaan we naar Noorwegen om daar te werken en kennis uit te wisselen. Samen brengen we de simulatiemarkt in zijn totaliteit steeds verder.”

Een allesomvattend calamiteitenmodel

Kongsberg Digital heeft in samenspraak met docenten van het MIWB aangegeven behoefte te hebben aan een simulatiemodel voor calamiteiten dat verdergaat dan alleen de machinekamer. Arjan: “Dat betekent dat we nog veel meer systemen van een schip in kaart gaan brengen, waardoor simulaties van scheepsbrede calamiteiten tot de mogelijkheden behoort.” De heren blijven de leeromgeving van morgen visualiseren. “We zijn al anderhalf jaar bezig met een vrije val-simulator”, vertelt Ralph. “Wat doe je als je moet evacueren in de sloepen? Als het aan ons ligt kun je dat met onze setup straks oefenen met alles erop en eraan, inclusief bewegend platform om de vrije val en het varen te simuleren”, voegt hij daaraan toe. Met deze innovators in de gelederen blijft het MIWB de komende jaren zonder twijfel de aanjager van kwalitatief maritiem onderwijs.

Het Maritiem Instituut Willem Barentsz

Het Maritiem Instituut Willem Barentsz, met de hoofdvestiging op Terschelling, kent een lange geschiedenis. Al sinds 1875 is er een zeevaartschool op het eiland. Met andere woorden: op Terschelling wordt al ruim 140 jaar maritiem onderwijs verzorgd met meer dan 40 jaar simulatorervaring! Tegenwoordig is het instituut - in de volksmond: de zeevaartschool - uitgegroeid tot het best uitgeruste nautisch-technische instituut van Nederland. Het biedt de bacheloropleidingen Maritiem Officier, Ocean Technology en Maritieme Techniek en de master Marine Shipping Innovations. Daarnaast kunnen professionals verschillende cursussen op maritiem gebied volgen. Tenslotte beschikt het instituut over een aantal lectoraten en heeft het een hypermodern Simulator Centrum. Het MIWB is onderdeel van NHL Stenden Hogeschool.